Nếu Phở là biểu tượng của Hà Nội, thì Bún Bò Huế chính là linh hồn của Cố đô. Không chỉ là món ăn truyền thống, Bún Bò Huế đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa Việt Nam khi được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, mở ra một chương mới cho hành trình nâng tầm ẩm thực Việt.
Hãy cùng MLifeOn khám phá câu chuyện đằng sau Bún Bò Huế - món ăn di sản mà ai cũng mê.
Tìm về nguồn gốc của món ăn làm nên tên tuổi xứ Huế
Tương truyền, vào khoảng thế kỷ XVI, dưới thời chúa Nguyễn Hoàng, tại làng Vân Cù (nay thuộc thị xã Hương Trà, thành phố Huế), có một cô gái tên Bún vừa xinh đẹp, vừa giỏi giang, thạo nghề làm bún. Trong một lần nấu nướng, cô đã thử lấy thịt bò nấu thành nước dùng cho món bún, tạo nên một hương vị mới lạ, đậm đà.
Từ đó, món bún bò ra đời, được lưu truyền qua nhiều thế hệ, trở thành món ăn đặc trưng của Huế, gắn liền với đời sống tín ngưỡng dân gian, sinh hoạt cộng đồng và các làng nghề truyền thống như Vân Cù, Ô Sa.
Bún Bò Huế không chỉ là món ăn, mà còn là một lát cắt văn hóa - nơi người ta nấu bằng ký ức, ăn bằng sự trân trọng và kể lại bằng niềm tự hào.
Bún Bò Huế - món ăn của vị giác và tâm hồn
Một tô bún bò chuẩn vị Huế là sự kết tinh của nhiều nguyên liệu được chọn lựa kỹ lưỡng và chế biến công phu. Sợi bún được làm từ bột gạo pha với một chút bột lọc, tạo độ dai vừa phải, mềm nhưng không bở, đủ để giữ trọn vị nước dùng.
Thịt bò thường là phần bắp, nạm hoặc bắp hoa, có màu đỏ tươi xen lẫn chút mỡ vàng nhạt, vừa mềm vừa ngọt. Tô bún còn có thêm tiết heo, giò heo và đặc biệt là chả cua vàng cam, được làm từ gạch cua và thịt cua xay nhuyễn, mang vị béo bùi đặc trưng. Tất cả được chan ngập trong phần nước dùng ninh từ xương ống bò, đậm đà và thơm nồng mùi sả, điểm thêm chút mắm ruốc - thứ gia vị không thể thiếu để tạo nên linh hồn của món ăn xứ Huế.
Phần màu ớt tạo vị cay nhẹ, kết hợp với hành lá xanh mướt khiến tô bún thêm phần bắt mắt. Tùy vào người nấu mà các gia vị được nêm nếm với định lượng khác nhau, khiến mỗi tô bún mang một nét riêng, càng làm tăng thêm sự đa dạng, chiều sâu văn hóa cho Bún Bò Huế.
“Linh hồn” của món Bún Bò Huế chính là nước dùng ngọt từ xương, thơm từ sả, đậm từ mắm ruốc. Một hương vị không thể nhầm lẫn.
Từ nơi quán xá đến gánh hàng rong
Ở Huế, bún bò không chỉ xuất hiện trong những quán ăn nổi tiếng như Mệ Kéo, Mụ Rơi, Bà Tuyết, Ông Vọng, mà còn hiện diện trong những gánh hàng rong, nơi các mệ, o, dì vẫn giữ hồn cốt món ăn bằng bàn tay và tình yêu nghề.
Dù là sáng sớm, trưa nắng hay chiều về, tối muộn, người ta đều có thể thưởng thức Bún Bò Huế. Chẳng biết từ khi nào, món ăn này đã trở thành một phần không thể thiếu trong nhịp sống của Xứ Huế.
Không cần không gian sang trọng, chỉ cần một tô bún nóng hổi, là đã đủ để người ta cảm thấy đủ đầy, cảm nhận được Huế trong từng hơi thở.
Từ món ăn đường phố đến di sản quốc gia
Trước khi được công nhận là Di sản quốc gia, Bún Bò Huế vốn đã là món ăn nổi tiếng trong và ngoài nước:
-
Năm 2014, chuyên gia ẩm thực Anthony Bourdain gọi Bún Bò Huế là “món súp tuyệt vời nhất” trên kênh CNN
-
Năm 2016, Bún Bò Huế lọt vào Top 100 món ăn đạt giá trị châu Á do Tổ chức Kỷ lục châu Á bình chọn
-
Năm 2023, Taste Atlas xếp Huế vào Top 100 thành phố có món ăn ngon nhất thế giới, với Bún Bò Huế là món “phải thử”
Và đặc biệt, vào ngày 27/06/2025, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã công nhận Bún Bò Huế là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây chính là một bước tiến lớn trong hành trình nâng tầm ẩm thực Việt.
Theo ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch TP. Huế, việc công nhận di sản là động lực để Huế bảo tồn và phát huy giá trị món ăn, hướng đến mục tiêu trở thành Thành phố sáng tạo UNESCO trong lĩnh vực ẩm thực.
Có thể thấy, Bún Bò Huế là minh chứng rõ ràng rằng ẩm thực không chỉ là vị giác, mà là văn hóa, là bản sắc, là trí tuệ dân gian được kế tục qua nhiều thế hệ.
Việc công nhận Bún Bò Huế là di sản không chỉ là niềm tự hào của người dân xứ Huế, mà còn là lời nhắc nhở đầy ý nghĩa về kho tàng ẩm thực phong phú của Việt Nam. Đằng sau mỗi món ăn là một giá trị văn hóa sâu sắc, một câu chuyện gắn liền với vùng đất, con người và truyền thống.
Chính vì thế, việc đề cử, bảo tồn và phát huy những món ăn đặc trưng không chỉ giúp giữ gìn bản sắc dân tộc, mà còn mở ra cơ hội để ẩm thực Việt vươn mình ra thế giới.
Kết: Bún Bò Huế - một phần hồn Việt
Bún Bò Huế không chỉ là món ăn ngon, mà là một phần di sản sống động - nơi người ta nấu bằng ký ức, ăn bằng sự kết nối, và truyền lại bằng niềm tự hào.
Giữa những đổi thay của thời đại, tô bún bò vẫn giữ nguyên hương vị, vẫn hiện diện trên bàn ăn, trên phố nhỏ, trong ký ức của người Việt và bạn bè quốc tế.
Nếu bạn từng ăn một tô Bún Bò Huế, hãy nhớ rằng: bạn vừa thưởng thức một phần di sản, một lát cắt văn hóa, cũng như một phần hồn cốt của đất Cố Đô.
—---
CREDIT:
- Photography: Kien Trang
- Content: Giang Huynh
- Design: Phuong Nguyen
