Tại trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột có một ngôi chùa cổ kính, đồ sộ, hút mắt chúng tôi ngay khi vừa đặt chân đến. Đó vừa là ngôi chùa đầu tiên được xây dựng trên vùng đất đầy nắng và gió của Cao Nguyên, vừa là ngôi chùa cuối cùng của Việt Nam được phong danh xưng sắc tứ của chế độ phong kiến.
Tìm về lịch sử của ngôi chùa đầu tiên tại Cao Nguyên
Tọa lạc ngay tại số 117, đường Phan Bội Châu, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, chùa Sắc Tứ Khải Đoan nằm im lìm dưới bóng cây, mang đến cho người tham quan một cảm giác nhẹ nhàng, thư thái khó tả.
Nhìn thoáng qua, ngôi chùa trông như còn rất mới, nhưng thực chất, ngôi chùa đã được xây từ hơn 100 năm về trước. Cái dáng vẻ tinh tươm, thoáng trông như mới đó của Sắc Tứ Khải Đoan đến từ việc ngôi chùa thường xuyên được chú trọng tu sửa, quét dọn và săn sóc.
Chẳng rõ ngôi chùa rộng lớn này đã trải qua bao nhiêu lần tu sửa, chúng tôi chỉ biết rằng - nhắc đến ngôi chùa này, người ta sẽ nhớ ngay đến những cột mốc lịch sử đã qua.
Mặc dù là ngôi chùa được xây dựng sau khi chế độ phong kiến Việt Nam đã kết thúc, nhưng Sắc Tứ Khải Đoan vẫn được sắc phong, trở thành ngôi chùa cuối cùng được phong sắc tứ của chế độ phong kiến. Công trình được thành lập từ 1951-1953, trong giai đoạn Việt Nam đang đấu tranh kháng chiến chống thực dân Pháp, người có công lớn nhất trong việc xây dựng chùa là bà Hoàng Thị Cúc hay còn được biết đến với hiệu - Đoan Huy Hoàng Thái Hậu (thân mẫu của vua Bảo Đại, đồng thời là vợ của vua Khải Định). Tên gọi Khải Đoan của ngôi chùa được ghép từ tên của vua Khải Định và vợ ông - Đoan Huy Hoàng Thái Hậu. Phải cho đến năm 1953, sau khi được sắc phong danh hiệu, chùa mới được gọi với cái tên - Sắc Tứ Khải Đoan như bây giờ.
*Phong sắc tứ: Sắc tứ là một loại giấy tờ được ban cho một ngôi chùa hay một người nào đó. Nội dung của sắc tứ thường ghi rõ các quy định về việc xây dựng, tu sửa, bảo quản ngôi chùa, những đồ vật, vật dụng (vật thể) hoặc phẩm tước, ân điển (phi vật thể), hoặc các quy định về việc thực hiện các nghi lễ tôn giáo.
Bên cạnh là ngôi chùa đầu tiên được xây dựng ở Cao Nguyên, Sắc Tứ Khải Đoan còn là ngôi chùa đầu tiên của tổ chức Phật giáo trong thời kỳ Chấn hưng Phật giáo Việt Nam ở Tây Nguyên (1930-1945). Hiện nay, ngôi chùa là một trong những trung tâm phật giáo lớn nhất khu vực miền Trung, Việt Nam.
Lối kiến trúc pha trộn phong cách Tây Nguyên
Được xây dựng trên phần đất do Đoan Huy Hoàng Thái Hậu hiến cúng, ngôi chùa là công trình phật giáo có diện tích rộng lớn nhất tại thành phố Buôn Ma Thuột nói riêng, cũng như tại tỉnh Đắk Lắk nói chung.
Công trình không chỉ khiến chúng tôi phải trầm trồ vì sở hữu diện tích rộng lớn mà còn bởi đường lối kiến trúc độc đáo với sự pha trộn về phong cách giữa yếu tố cung đình và dân tộc.
Cụ thể, chùa được thiết kế và xây dựng theo lối kiến trúc cung đình Huế, kết hợp tinh tế, hài hòa với phong cách nhà sàn đặc trưng của người Ê Đê ở Tây Nguyên. Đặc điểm thể hiện rõ nhất cho phong cách kiến trúc này là các gian của chùa được xây nối tiếp nhau, không quá cao nhưng rất rộng, lớn tạo nên thế vững chãi, trong khi đó, các hoa văn, họa tiết lại có cách thể hiện tinh xảo, tỉ mỉ của kiến trúc cung đình.
Chào đón chúng tôi đầu tiên là cổng Tam Quan gồm hai tầng với ba vòm cửa cao 7m, rộng 10,5m. Công trình kiến trúc thực sự mang đậm sắc thái nghệ thuật kiến trúc kinh thành, cao, rộng, sâu. Phía dưới có 3 cổng ra vào, phía trên có 3 lầu vọng nguyệt, tựa như cổng ngỏ của của các vương phủ.
Cạnh đó là điện Quan Âm (Hay Quan Âm Các) được xây dựng năm 1972. Đây là công trình kiến trúc độc đáo, là sản phẩm nghệ thuật do các thợ Huế xây dựng. Công trình này được xây tách biệt với Chánh Điện và có hình lục giác với sáu cây cột trang trí hình rồng, mây. Phần đế Điện nằm giữa một hồ nước với cá, rùa và hoa súng ở phía dưới, gợi sự an tĩnh khi ghé đến chiêm bái, cầu tự.
Điểm đặc biệt và thu hút nhất của chùa là khu vực chánh điện. Khoảng năm 2012-2016, Chùa trải qua đợt đại trùng tu, Chánh Điện đã được xây mới chủ yếu bằng đá hoa cương và gỗ lim quý nhưng vẫn giữ nguyên lối kiến trúc kết hợp giữa Cung đình Huế và nhà dài Tây Nguyên.
Nửa trước xây dựng theo kiểu nhà dài của đồng bào dân tộc Tây Nguyên. Nửa sau được làm theo phong cách hiện đại hơn nhưng vẫn giữ được nét cung đình thời xưa. Bên trong chính điện có dựng những cột gỗ lim to lớn và vững chãi. Bên cạnh đó, tượng Phật Thích Ca uy nghi xuất hiện nổi bật giữa chính điện được chế tác hoàn toàn bằng đồng, chiều cao lên đến 1,1m; phần đài sen phía dưới được làm bằng gỗ quý, mọi đường nét chạm khắc đều được tạo ra dưới đôi bàn tay nghệ nhân tỉ mỉ, công phu.
Khi đến chùa, ngoài các nơi thờ tự Phật, Quan Âm thì bạn còn có thể ghé qua khu vực Công Đức Tạng tôn tạo được xây dựng từ năm 1993. Đây được xem là nơi lưu niệm công đức tiền bối qua các thời kỳ, từ sơ khởi xây dựng cho đến đời thứ 6 trụ trì Chùa Sắc Tứ Khải Đoan.
Chùa được xây dựng chủ yếu bằng gỗ. Màu nâu trầm của gỗ, hòa quyện cùng màu xám của đá hoa cương, góp phần tạo nên khung cảnh trầm mặc, cổ kính cho công trình. Bao quanh khuôn viên là cây xanh, là thanh âm bình yên của chuông gió và chuông chùa.
Đi lên các bậc cầu thang, tiến đến gần hơn với khu vực chánh điện, chạm tay lên bề mặt gỗ mát rượi nơi bức tường, cánh cột, ngắm nhìn vẻ mặt điềm tĩnh của Đức Phật, nghe tiếng chuông gió, chúng tôi thấy tâm mình tĩnh lại, cảm nhận dường như thời gian ở đây đang dừng lại, ngổn ngang cuộc sống cũng đang dừng lại. Duy chỉ có thanh âm, sự yên bình đang được diễn ra, niềm vui và an yên đang được nảy nở.
Chúng tôi đến với Buôn Ma Thuột vì một lý do khác, nhưng khi rời đi khỏi nơi đây, điều chúng tôi nhớ nhất lại là khung cảnh bình yên trong khuôn viên ngôi chùa Sắc Tứ Khải Đoan, là tiếng chuông gió giữa một chiều nắng oi ả, là cảm giác thấy mình chậm lại giữa guồng quay cuộc sống thường nhật.
Càng đi nhiều, càng đến với các địa điểm tâm linh, chúng tôi càng hiểu hơn vì sao khi cuộc sống, xã hội ngày càng phát triển, càng xô bồ, người ta lại càng muốn tìm đến những địa điểm tâm linh đến thế.
Nếu có dịp ghé thăm xứ sở đại ngàn, bạn hãy dành chút thời gian để ghé thăm Chùa Sắc Tứ Khải Đoan - Công trình phật giáo nổi bật tọa lạc ngay tại trung tâm thành phố Buôn Ma nhé!
-------
CREDIT:
Photography: Quan Tran
Content: Giang Huynh
Design: Phuong Nguyen