Mỗi khi nhắc đến Hội An, người ta thường nghĩ ngay đến phố cổ lung linh đèn lồng hay sông Hoài thơ mộng khi chiều xuống. Thế nhưng, bên cạnh vẻ đẹp lung linh, thơ mộng ấy, Hội An cũng có một khía cạnh mộc mạc, giản dị rất riêng được cất giấu ở bên dòng sông Thu Bồn hiền hòa, nơi làng gốm Thanh Hà vẫn đang ngày đêm đỏ lửa.
Đến làng gốm Thanh Hà, bạn sẽ như lạc vào một miền quê yên bình xa xưa, nơi tiếng bàn xoay gốm, tiếng lửa lò nung hòa cùng nụ cười hiền hậu của những nghệ nhân.
Tìm về làng gốm 500 năm tuổi
Nằm bên dòng sông Thu Bồn hiền hòa, chỉ cách phố cổ Hội An chừng 3km về phía Tây, làng gốm Thanh Hà thuộc phường Hội An Tây, tỉnh Đà Nẵng (khu vực Quảng Nam cũ) hiện lên như một miền quê cổ kính, nơi tiếng bàn xoay gốm hòa cùng nhịp sống bình dị của người dân. Vị trí ấy không chỉ thuận lợi cho giao thương từ xa xưa, mà còn khiến ngôi làng mang trong mình vẻ đẹp thơ mộng, gắn bó mật thiết với dòng sông đã nuôi dưỡng bao thế hệ.
Làng gốm Thanh Hà đã bắt đầu hình thành từ thế kỷ XVI, khi những cư dân từ Thanh Hóa, Ninh Bình (khu vực Nam Định cũ), Hải Phòng (khu vực Hải Dương cũ) di cư đến vùng đất này và mang theo nghề gốm. Ban đầu, nghề được hình thành ở làng Thanh Liêm, sau đó chuyển sang Thanh Hà như ngày nay. Đặc biệt, giai đoạn thế kỷ XVI - XVII chính là thời kỳ huy hoàng nhất, khi sản phẩm gốm nơi đây không chỉ phục vụ đời sống thường nhật mà còn được chọn để tiến vua. Khi ấy, những chiếc bình, chiếc chum, chiếc lọ mang hồn đất và bàn tay khéo léo của nghệ nhân đã trở thành niềm tự hào của cả một vùng đất.
Thế nhưng, cũng như bao làng nghề truyền thống khác, làng gốm Thanh Hà đã trải qua nhiều thăng trầm. Có những thời kỳ nghề gốm tưởng chừng như bị lãng quên, khi nhu cầu thị trường thay đổi và những sản phẩm công nghiệp hiện đại dần lấn át. Ngôi làng nhỏ bé bên sông Thu Bồn đã phải đối mặt với nguy cơ mất đi nghề cha ông để lại. Nhưng chính tình yêu nghề, sự kiên trì và tâm huyết của những nghệ nhân đã làm cho ngọn lửa nghề một lần nữa bùng cháy. Họ không chỉ giữ lại kỹ thuật xưa, mà còn gửi gắm cả hồn cốt, cả niềm tự hào vào từng sản phẩm gốm, để Thanh Hà hôm nay vẫn vang vọng tiếng bàn xoay, vẫn đỏ lửa lò nung, và vẫn giữ được bản sắc truyền thống đã tồn tại suốt hơn 500 năm.
Không chỉ là nơi sản xuất gốm, nơi đây còn là một điểm đến văn hóa - du lịch độc đáo, góp phần làm nên bản sắc riêng của Hội An.
Đặc trưng của gốm Thanh Hà
Điều làm nên sự khác biệt của gốm Thanh Hà chính là việc giữ nguyên quy trình thủ công truyền thống. Từ khâu chọn đất, nhào nặn, chuốt gốm trên bàn xoay, hong khô dưới nắng cho đến khi đưa vào lò nung, tất cả đều được thực hiện bằng đôi tay khéo léo của người thợ. Không có sự can thiệp của máy móc hiện đại, mỗi sản phẩm ở đây đều mang trong mình hơi thở của thời gian, sự tỉ mỉ và tâm huyết của nghệ nhân.
Nguyên liệu cũng là một trong những yếu tố quan trọng giúp tạo nên nét riêng của các sản phẩm nơi đây. Đất sét dùng để làm gốm được chọn lọc kỹ lưỡng từ những vùng đất phù sa ven sông, có độ dẻo và độ bền cao. Nhờ vậy, sản phẩm gốm Thanh Hà không chỉ chắc chắn mà còn giữ được màu sắc tự nhiên, mộc mạc, không cần đến lớp men cầu kỳ. Chính sự giản dị ấy lại tạo nên sức hút riêng, khiến gốm Thanh Hà khác biệt so với nhiều dòng gốm khác trong cả nước.
Về phong cách, gốm Thanh Hà mang vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi, phản ánh đời sống thường nhật của người dân. Những chiếc nồi, chiếc chum, chiếc bình, hay những vật dụng nhỏ bé đều toát lên sự giản dị nhưng tinh tế. Không cầu kỳ trong hoa văn, không phô trương trong hình dáng, gốm Thanh Hà chinh phục người nhìn bằng chính sự chân thật, sự hài hòa tự nhiên.
Quan trọng hơn cả là tinh thần của nghệ nhân. Người thợ làm gốm Thanh Hà không chỉ làm ra sản phẩm để bán, mà còn coi đó là cách giữ gìn truyền thống cha ông. Mỗi khối đất sét đều được họ nâng niu như một phần ký ức, một phần hồn quê. Khi đôi tay xoay vòng bàn chuốt, họ gửi gắm vào đó tình yêu nghề, niềm tự hào và cả trách nhiệm với di sản.
Chính vì vậy, mỗi sản phẩm gốm Thanh Hà được làm ra, không chỉ là một vật dụng, mà còn là một câu chuyện, một minh chứng cho sự bền bỉ của nghề truyền thống đã tồn tại hơn 500 năm.
Gốm Thanh Hà trong du lịch Hội An
Ngày nay, làng gốm Thanh Hà không chỉ đơn thuần là một nơi sản xuất gốm truyền thống, mà đã trở thành một điểm đến văn hóa - du lịch đặc sắc của Hội An. Mỗi bước chân ở nơi đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những sản phẩm gốm mộc mạc, mà còn được sống trong một không gian đậm chất ký ức, nơi thời gian như lắng lại giữa tiếng bàn xoay và lửa lò nung đỏ rực.
Điều hấp dẫn nhất khi đến Thanh Hà chính là trải nghiệm thực tế. Du khách có thể tận mắt chứng kiến nghệ nhân chuốt gốm điêu luyện, từ khối đất sét thô sơ biến thành những chiếc bình, chiếc chum đầy tinh tế. Không chỉ dừng lại ở việc quan sát, bạn còn có thể tự tay tham gia vào quá trình nhào nặn, tạo hình, để rồi mang về một sản phẩm gốm nhỏ bé nhưng mang dấu ấn cá nhân, như một kỷ niệm khó quên của chuyến đi.
một nghệ nhân của làng gốm Thanh Hà
Với hơn 500 năm tuổi đời, làng gốm Thanh Hà mang lại cho du khách cảm giác như đang trở về quá khứ. Những ngôi nhà cổ, những con đường nhỏ, những lò gốm truyền thống vẫn còn đó, gợi nhắc người ta nhớ về một miền quê yên bình, nơi nghề gốm đã nuôi sống bao thế hệ.
Chính sự cổ kính ấy khiến làng gốm Thanh Hà trở thành một điểm đến khác biệt, bổ sung thêm chiều sâu văn hóa cho hành trình khám phá Hội An.
Đặc biệt, khi đến đây, bạn có thể tham quan công viên đất nung Thanh Hà với diện tích gần 6000m². Đây là nơi lưu giữ và giới thiệu sản phẩm gốm Việt Nam, đồng thời tái hiện hàng trăm công trình kiến trúc nổi tiếng thế giới bằng gốm từ tháp nghiêng Pisa, Kim Tự Tháp Ai Cập cho đến chùa Một Cột, Tháp Rùa,... Công viên này giống như một “thế giới thu nhỏ” bằng gốm, vừa mang tính nghệ thuật, vừa là nơi quảng bá văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế.
Công viên đất nung Thanh Hà
Quan trọng hơn cả, làng gốm Thanh Hà còn mang trong mình giá trị cộng đồng. Đây là nơi kết nối du khách với văn hóa địa phương, nơi mỗi cuộc trò chuyện với nghệ nhân, mỗi sản phẩm gốm được tạo ra đều trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.
Có thể nói, làng gốm Thanh Hà không chỉ góp phần bảo tồn nghề truyền thống, mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Hội An, tạo công ăn việc làm cho người dân, đồng thời nâng cao vị thế của Hội An trên bản đồ du lịch văn hóa.
Kết
Làng gốm Thanh Hà không chỉ là một làng nghề truyền thống, mà còn là một phần hồn của Hội An. Với hơn 500 năm lịch sử, nơi đây lưu giữ những giá trị văn hóa, nghệ thuật và tinh thần quý báu.
Đến làng gốm Thanh Hà, bạn không chỉ đang tham quan, mà còn được sống trong không gian cổ kính, trải nghiệm làm gốm, và cảm nhận tình yêu nghề của những nghệ nhân. Chính sự mộc mạc, chân thành ấy đã làm cho làng gốm nơi đây trở thành điểm đến không thể bỏ lỡ khi khám phá Hội An.
Làng gốm Thanh Hà - nơi đất sét hóa thành nghệ thuật, nơi truyền thống sống mãi cùng thời gian.
—----
CREDIT:
- Photography: Luan Nguyen
- Content: Giang Huynh
- Design: Trung Huynh
