Tiếng trống múa lân vang lên từ một con hẻm nhỏ, mùi hương bánh nướng lan tỏa trong không gian hay sắc đèn lồng rực rỡ cả một góc phố… Với những người đã lớn lên ở Sài Gòn, Trung thu không đơn thuần là ngày rằm tháng Tám, mà là tấm vé quay về một thời đã cũ. 

Mời bạn cùng MLifeOn trải nghiệm mùa Trung thu Sài Gòn để trực tiếp cảm nhận khoảnh khắc và những không gian đặc biệt - nơi những ký ức tuổi thơ "sống dậy" bằng một ngôn ngữ rất riêng.

Trung thu Sài Gòn - giao thoa văn hóa Việt - Trung

Tết Trung thu (còn được gọi là Tết Đoàn viên, Tết Trông trăng) là một trong những lễ hội truyền thống lâu đời của người Việt. Có nhiều lý giải khác nhau về nguồn gốc của Tết Trung thu. Theo tác giả Phan Kế Bính trong cuốn sách “Việt Nam phong tục”, Tết Trung thu được coi là dịp “tế thần mặt trăng và mừng mùa lúa mới” của người nông dân. 

Một số ý kiến khác cho rằng, Trung thu được du nhập từ Trung Quốc vào Việt Nam từ thời nhà Lý (1009 - 1225). Tuy nhiên, sau đó đã được bản địa hóa và mang đậm bản sắc văn hóa của người Việt. Nhiều câu chuyện trong kho tàng cổ tích Việt Nam, điển hình là “Sự tích chú Cuội, chị Hằng” cũng tạo nên 1 truyền thuyết nhân văn, ca ngợi tình yêu, sự chung thủy, lòng hiếu thảo về Tết Trung thu. 

Dẫu vậy, dù có nguồn gốc xuất xứ ra sao, đến nay, Tết Trung thu vẫn là ngày lễ quan trọng, gắn bó mật thiết với các truyền thống tốt đẹp trong gia đình, làng xã, cộng đồng và gắn với ký ức tuổi thơ đẹp đẽ của các thế hệ người dân Việt Nam. 

Trung Thu chỉ nhằm ngày rằm tháng 8 Âm lịch, thời điểm được coi là có trăng tròn đẹp nhất giữa tiết trời trong xanh, mát mẻ của mùa Thu. Nhưng mùa Trung Thu ở Việt Nam thường kéo dài trước ngày rằm tháng 8 Âm lịch từ 2 tuần đến 1 tháng, khi những dãy đèn lồng và những hàng bánh nướng, bánh dẻo bắt đầu bày bán khắp phố phường. 

Mỗi địa danh sẽ có 1 cách đón Tết Trung thu đặc trưng như: Đêm hội Thành Tuyên với những chiếc đèn lồng khổng lồ (Tuyên Quang cũ); Lễ rước đèn thu hút hàng chục ngàn người ở Phan Thiết hay đèn lồng phố Hội tạo nên cảnh sắc lung linh có 1 không 2 ven sông Hoài ở Hội An…

Còn ở Sài Gòn, ngoài phong vị truyền thống, Trung thu còn mang một nét độc đáo riêng không nơi nào có được với “cái nôi” Chợ Lớn - nơi giao thoa giữa văn hóa Việt - Trung. 

Theo sử sách ghi lại, từ những năm 1950, người dân làng Báo Đáp (Nam Định cũ) - một trong những làng nghề làm đèn lồng Trung thu và hoa lụa nổi tiếng của Việt Nam - di cư vào Sài Gòn, mang theo nghề truyền thống của cha ông. Xóm lồng đèn Phú Bình hiện nay có gốc tích từ cuộc di cư đó và đã trở thành cái nôi cung cấp đèn lồng cho không chỉ Sài Gòn mà toàn khu vực miền Nam với những tạo hình cá chép, ông sao,… phổ biến. 

Song song với đó, tại Sài Gòn còn có 1 dòng đèn Trung thu mang phong cách Trung Quốc do chính những nghệ nhân người Hoa ở Chợ Lớn chế tác. Những chiếc đèn này thường có hình rồng, phượng rực rỡ và tinh xảo…

Điểm nhấn của Tết Trung thu là mâm cỗ trông trăng (theo cách gọi của người dân miền Bắc) hoặc cúng trăng (theo các gọi của người dân miền Nam) ngoài trời với các loại bánh trái, hoa quả. Riêng trong mâm cỗ Trung thu Chợ Lớn luôn có 1 loại trái cây không thể thiếu là trái lựu. Bởi theo tục lệ của người Hoa, trái lựu biểu trưng cho sự sung túc và sinh sôi.

Khi những mâm cỗ đã được chuẩn bị xong, tiếng trống, chiêng rộn ràng sẽ đưa các đoàn múa lân rồng đi từ các hội quán, miếu thờ như Miếu Quan Đế, Hội quán Nghĩa An, sau đó diễu hành khắp các con phố, thu hút hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người dân và du khách tham gia…

Trung thu Sài Gòn - gạch nối quá khứ và hiện tại

Trong dòng chảy hối hả của thời đại, có rất nhiều thứ chỉ còn tồn tại là 1 ký ức hay 1 kỷ niệm đẹp. Có nhiều hình ảnh sẽ vắng bóng mãi mãi trong cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, cũng có những điều được gìn giữ một cách trân trọng và hòa mình vào nhịp sống hiện đại. Trong bức tranh đa sắc của Trung thu Sài Gòn có sự giao thoa độc đáo đó. 

Nếu có dịp đến với Sài Gòn mùa Trung thu, chắc chắn bạn sẽ được giới thiệu tới Lương Nhữ Học - con phố đặc trưng của Trung thu đất Sài thành. Theo người dân nơi đây, con phố này tồn tại từ những năm 1950 và là 1 “bảo tàng quý báu” về lồng đèn ở TP.Hồ Chí Minh. Tại đây, bạn có thể thấy những chiếc đèn lồng truyền thống làm từ nan tre, giấy bóng kính được bày bên cạnh những chiếc đèn cầu kỳ tinh xảo của người Hoa. Mỗi mùa Trung thu đến, con phố này vẫn là điểm check - in hút khách của người dân và khách du lịch. 

Cũng như vậy, múa lân Chợ Lớn ngày nay, không chỉ là hoạt động mừng Tết Trung thu truyền thống mà trở thành 1 chương trình trải nghiệm du lịch hấp dẫn ở TP.Hồ Chí Minh. Nhiều đội lân cũng đã kết hợp với âm nhạc hiện đại, sử dụng các hiệu ứng ánh sáng để tạo nên những màn biểu diễn ấn tượng, thu hút giới trẻ. 

Tất cả tạo nên một Trung thu Sài Gòn truyền thống mà hiện đại, hoài niệm mà sôi động trong nhịp sống hôm nay. 

Trung thu Sài Gòn: Đi đâu, ngắm gì

Với những người đã sống ở Sài Gòn nhiều năm, Trung thu là 1 dịp để tìm về ký ức. Với những người vì yêu mến mà tới với Sài Gòn, Trung thu là 1 hành trình khám phá những điều mới mẻ. Vậy, đến mới mùa Trung thu ở Sài Gòn, bạn có thể đi đâu, trải nghiệm những gì?

Trước hết, như lời chỉ dẫn của bất cứ người Sài Gòn nào, bạn hãy ghé phố lồng đèn Lương Nhữ Học - "trái tim" của Trung thu Sài Gòn. Thời điểm lý tưởng nhất để ghé thăm nơi đây là từ 10 đến 15 tháng 8 Âm lịch, khi con phố đã lên đèn lung linh. Bạn có thể mua một chiếc lồng đèn truyền thống, chụp một vài kiểu ảnh và tận hưởng không khí lễ hội đang thực sự đến gần. 

Chợ Lớn, có thể sẽ là điểm dừng chân thứ 2 của bạn. Các đội lân biểu diễn quanh các hội quán như Hội quán Nghĩa An, Miếu Quan Đế… luôn đem đến cho bạn những màn thưởng ngoạn mãn nhãn. 

Đặc biệt cho mùa Trung thu Sài Gòn năm nay, tại Đình Sơn Trà (113A Nguyễn Phi Khanh) - ngôi đình hơn 100 tuổi tại Quận 1, sẽ diễn ra chương trình trưng bày hơn 40 chiếc lồng đèn phục dựng theo những mẫu hơn 100 năm trước, tái hiện một không gian Trung thu xưa đầy sống động. Triển lãm này mở cửa từ 14h đến 20h30 hàng ngày, kéo dài đến hết 12/10/2025. 

Nếu muốn thưởng thức hương vị truyền thống của các loại bánh Trung thu Sài Gòn, bạn có thể tìm đến những tiệm bánh lâu đời như Như Lan (199 Hàm Nghi, Quận 1) hay Đồng Khánh (166-168 Hàm Nghi, Quận 1)... để thưởng thức. Hoặc các món chả cốm, xôi cốm, chè khoai môn hay gỏi bưởi ở các khu chợ và nhà hàng truyền thống tại Sài Gòn… 

Kết

Trung thu Sài Gòn không chỉ là câu chuyện của những mùa trăng đã qua, của những chiếc đèn lồng rực rỡ trong sự hòa quyện của hai nền văn hóa, của những tiếng trống, điệu múa lân sôi động, rộn rã. Nó là sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa những hoài niệm thân thuộc và nhịp sống hiện đại. 

Người ta dường như không không phải nhớ tới Trung thu Sài Gòn với những trung tâm thương mại đầy âm thanh và sắc màu mà là những con hẻm nhỏ vang tiếng trống ếch, những con phố hút dài hay những gánh hàng rong thấp thoáng những chiếc đèn màu rực rỡ trên cái tông trầm của phố thị yên bình. 

Bởi nó, là niềm vui bình dị và ấm áp của những người lao động bình dị, lạc quan, qua rất nhiều mỏi mệt của mưu sinh, hướng về 1 ngày đoàn viên, vẹn tròn, đẹp đẽ. 

Đó hình như cũng là cách những giá trị văn hóa này được tiếp nối, được "sống" và "thở" cùng nhịp đập của một Sài Gòn luôn đổi mới.

Hãy dành 1 chút thời gian để cảm nhận mùa Trung thu Sài Gòn với đầy đủ hương, vị và sắc của nó nhé. Bởi Trung thu luôn là một lời hẹn của ký ức, một lời mời gọi đầy cảm xúc với bất kỳ ai và ở bất kỳ nơi nào trên đất nước Việt Nam xinh đẹp này! 

—---

CREDIT: 

- Photography: Luan Nguyen

- Content: Hà Linh 

- Design: Trung Huynh