Gặp gỡ người giữ ký ức tuổi thơ
Trong chuyến đi Tây Ninh gần đây, chúng tôi được nghe kể về một nghệ nhân làm đồ chơi dân gian trong khu Gò Dầu. Sự tò mò và thôi thúc khiến chúng tôi tìm đến, mong hiểu thêm về một người đã chọn gìn giữ những điều tưởng nhỏ nhưng lại mang theo cả một phần ký ức của nhiều thế hệ.
Chú tên Trần Trọng Việt, người gốc Tây Ninh, sống trong một căn nhà nằm sát trong chợ Gò Dầu. Khi chúng tôi đến, chú ngồi trước hồ cá, trước mặt là chiếc bàn nhựa đỏ đã bạc màu theo năm tháng, xung quanh bày nhiều những vật liệu quen thuộc: giấy thủ công, bìa carton, màu nước, chiếc ghim bấm nhỏ và những đọt tre nứa được gọt sẵn. Chú vui vẻ chào đón, chỉ tay vào từng món đồ chơi và bảo chúng tôi lại gần xem.
Trên bàn là những món đồ chơi lần đầu tôi được thấy: là trò đá gà làm từ tre và giấy, chỉ cần bấm nhẹ là hai con gà “đá” vào nhau trông rất vui mắt. Bên cạnh là hình người đấu vật, đu dây với nét vẽ gợi nhớ đến tranh dân gian. Chú kể những món này đều do chú tự nghĩ ra từ hồi đi bộ đội về, thấy trẻ con trong xóm không có đồ chơi, chú mày mò làm cho tụi nhỏ. Tụi nhỏ thích, chú lại làm tiếp. Lâu dần thành thói quen, thành niềm vui và cũng thành một phần của chú suốt mấy chục năm nay.
Chú tỉ mỉ từng công đoạn, chăm chút vào những chi tiết nhỏ nhất.
Khi hướng dẫn chúng tôi, chú vừa cắt, vừa vẽ, vừa kể lại chuyện ngày xưa. Chú nói điều khiến chú vui nhất là thấy mấy đứa nhỏ cười khi cầm món đồ chơi trên tay. Chú không làm vì điều gì lớn lao, cũng chẳng nghĩ đến chuyện lời lãi, chỉ đơn giản là vì đam mê. Nhìn cách chú nâng từng mảnh giấy, chỉnh từng đoạn tre, chúng tôi hiểu tình yêu của chú dành cho những món đồ chơi nhỏ bé này nhiều đến mức nào.
Ước mong nhỏ dành cho những món đồ chơi dân gian
Trong lúc trò chuyện, chú kể rằng con gái chú luôn hy vọng một ngày nào đó những món đồ chơi này có thể được mang đến trưng bày tại một triển lãm văn hóa nào đó. Không phải để chú nổi tiếng, mà để nhiều người biết rằng trẻ em Việt Nam ngày trước đã từng lớn lên từ những điều giản dị như thế: một mảnh giấy, một đoạn tre và niềm vui chạy quanh xóm nhỏ.
Chú nghe vậy chỉ cười hiền. Chú bảo mình làm để giữ lại ký ức tuổi thơ và lan tỏa chút gì đó thuộc về văn hóa dân gian. Những món đồ chơi chẳng hề phức tạp, nhưng lại chứa đựng sự khéo tay, tấm lòng và một phần ký ức của người lớn dành cho trẻ nhỏ.
Ngoài việc làm đồ chơi, chú Việt còn nhận vẽ áo dài cho bà con xung quanh. Họa tiết chú vẽ đa phần gợi về Việt Nam: bông lúa, ruộng đồng, cảnh quê,… Ai cần gì chú vẽ nấy, tỉ mỉ và đều tay. Chú chẳng lấy tiền công, xem như giúp nhau, giữ cái tình cái nghĩa làng xóm.
Kết
Nhìn chú ngồi bên chiếc bàn nhựa đỏ và chiếc ghế đẩu thấp, kiên nhẫn cắt từng nét, vẽ từng hình,tôi hiểu rằng những món đồ chơi dân gian ấy không chỉ là ký ức tuổi thơ, mà còn là một phần văn hóa Việt vẫn đang được gìn giữ theo cách rất bình dị. Hy vọng câu chuyện nhỏ này sẽ giúp những món đồ chơi giản dị của chú được nhiều người biết đến để chúng có thể tiếp tục được trân quý và lan tỏa rộng hơn.
—---
CREDIT:
- Photography: Kien Trang
- Content: Vy Vy
- Design: Phuong Nguyen
